तिरुपती बालाजी मंदिराच्या प्रसादात बीफ फॅट आणि फिश ऑइल सारखे पदार्थ सापडल्याच्या बातम्या येत असतानाच सोशल मीडियावर यासंदर्भातील अनेक दिशाभूल करणारे दावे व्हायरल होत आहेत.
काय आहे दावा?: मंदिराला तूप पुरवणाऱ्या कंपनीच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांची नावे यात दाखविल्याचा दावा करण्यासाठी खालील स्क्रीनशॉट प्रसारित केला जात आहे. कंपनीचे व्यवस्थापन मुस्लीम समाजाचे आहे, असे यातून स्पष्ट होते.
पोस्टचा आर्काइव्ह येथे सापडेल.
(स्रोत: एक्स (पूर्वीचे ट्विटर)/स्क्रीनशॉट)
हा दावा खरा आहे का?: नाही, हा दावा खोटा आहे. व्हायरल पोस्टमध्ये एआर डेअरी फूड प्रायव्हेट लिमिटेड या भारतीय कंपनीत काम करणाऱ्या लोकांची नावे दिसत नाहीत.
त्यात 'एआर फूड्स (प्रायव्हेट) लिमिटेड' या पाकिस्तानी कंपनीसाठी काम करणाऱ्या व्यक्तींची नावे दाखवण्यात आली आहेत.
तिरुपती बालाजी मंदिरासाठी तूप पुरवठा करणारी भारतीय कंपनी तामिळनाडूतील डिंडीगुल येथे आहे.
मात्र, आंध्र प्रदेशात तेलगू देसम पक्षाचे (TDP) सरकार स्थापन झाल्यानंतर कर्नाटक दूध संघाच्या नंदिनी घीचा प्रसादासाठी वापर केला जात आहे.
तिरुपती बालाजी प्रसाद यांच्या वादाबद्दल: आंध्र प्रदेशात राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी (NDA) सरकारला १०० दिवस पूर्ण होत असताना १८ सप्टेंबर रोजी विजयवाडा येथे पक्षाची विधिमंडळ बैठक पार पडली.
मुख्यमंत्री चंद्राबाबू नायडू यांनी आरोप केला की, मागील (YSRCP) वायएसआरसीपी प्रणित सरकारच्या कार्यकाळात मंदिरातील प्रसादात वापरल्या गेलेल्या तूपात जनावरांच्या चरबीची भेसळ करण्यात आली होती.
त्यानंतर तेलुगू देसम पक्षाचे प्रवक्ते अनम वेंकट रमण रेड्डी यांनी गुजरातमधील राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळाने प्रसादावर केलेल्या चाचण्यांचा अहवाल असल्याचा दावा करणारा दस्तऐवज दाखवला.
प्रसादात गोमांस चरबी, फिश ऑईल आणि लार्ड चा वापर करण्यात आल्याचे कागदपत्रात नमूद करण्यात आले आहे.
हे लक्षात घेतले पाहिजे की बीफ फॅट म्हणजे गाईची चरबी आणि लार्ड म्हणजे डुकराची चरबी. वायएसआरसीपी (YSRCP) आणि एआर (AR) डेअरी फूड प्रायव्हेट लिमिटेड ने हे सर्व दावे फेटाळून लावले आहेत.
हे आम्हाला कसं कळलं?: लिंक्डइनवरील व्हायरल पोस्टमध्ये दिसणारी सर्व नावे आम्ही शोधली आणि त्यांच्या कंपन्यांची नोंद घेतली. प्रोफाईल पाहिल्यावर लक्षात आलं की, या सर्वांनी पाकिस्तानला आपलं लोकेशन ठेवलं होतं.
कंपनीचे नाव 'एआर फूड्स (प्रायव्हेट) लिमिटेड' असे नमूद करण्यात आले होते.
त्या सर्वांचा पाकिस्तान होता
(स्त्रोत: लिंक्डइन/ स्क्रीनशॉट/ द क्विंटद्वारे बदललेले)
एआर फूड्स (प्रायव्हेट) लिमिटेडच्या अधिकृत वेबसाईटवर नजर टाकली असता ही कंपनी प्रत्यक्षात पाकिस्तानात नोंदणीकृत असल्याचे आढळले.
आम्हाला आढळले की ही कंपनी पाकिस्तानमध्ये मसाले, तांदूळ, स्नॅक्स, मिष्टान्न आणि आरोग्य उत्पादनांचे उत्पादन करते. एआर फूड्स (प्रायव्हेट) लिमिटेड ने कोणत्याही प्रकारचे तूप तयार केल्याचा पुरावा नाही.
ही कंपनी पाकिस्तानात नोंदणीकृत आहे.
(स्त्रोत : एआर फूड्स (प्रायव्हेट) लिमिटेड वेबसाइट/स्क्रीनशॉट)
भारतीय कंपनीचे जिओलॉजिंग : गुगल मॅप्सच्या मदतीने आम्ही तामिळनाडूतील डिंडीगुलजवळ असलेल्या एआर डेअरी फूड प्रायव्हेट लिमिटेडचा शोध घेण्यात यशस्वी झालो. प्रसादामुळे वादाच्या भोवऱ्यात सापडलेली ही कंपनी आहे.
हिंदुस्थान टाईम्समध्ये प्रसिद्ध झालेल्या वृत्तानुसार, तामिळनाडूस्थित ही कंपनी 1995 मध्ये सुरू करण्यात आली होती.
कंपनीच्या अधिकृत वेबसाइटवर राजशेखरन आर, सुरिया प्रभा आर आणि श्रीनिवासन एसआर या तीन संचालकांची यादी आहे.
व्हायरल पोस्टमध्ये करण्यात आलेल्या दाव्याच्या उलट कंपनीचा एकही मालक किंवा संचालक मंडळ मुस्लिम समाजातील नाही.
टीम वेबकूफने तिरुमला तिरुपती देवस्थानम (TTD) या मंदिराचे व्यवस्थापन करणाऱ्या ट्रस्टशी संपर्क साधला आहे. प्रतिसाद मिळाल्यास हा रिपोर्ट अद्ययावत केला जाईल.
वायएसआरसीपीने आरोप फेटाळले: आंध्र प्रदेशचे माजी मुख्यमंत्री जगनमोहन रेड्डी यांनी प्रसादात चरबी आणि फिश ऑईलसारखे घटक असल्याचा आरोप फेटाळून लावला आहे.
सत्ताधारी पक्षाने केलेल्या दाव्यांची न्यायालयाच्या देखरेखीखाली चौकशी व्हावी, अशी मागणी करणारी याचिका पक्षाने राज्य उच्च न्यायालयात दाखल केली आहे.
निष्कर्ष: व्हायरल झालेली पोस्ट खोट्या सांप्रदायिक दाव्यासह शेअर केली जात असल्याचे स्पष्ट झाले आहे.
(ऑनलाइन आलेल्या पोस्ट किंवा माहितीची खात्री नाही आणि त्याची पडताळणी करायची आहे का? आम्हाला व्हॉट्सअॅपवर 9540511818 वाजता तपशील पाठवा किंवा webqoof@thequint.com वाजता आम्हाला ई-मेल करा आणि आम्ही ते आपल्यासाठी फॅक्ट-चेक करू. आमच्या सर्व फॅक्ट चेक केलेल्या कथा ही तुम्ही इथे वाचू शकता.)